L` Institución de la Regla y hermandad del sanctissimo sacramento da parte di Teresa Enríquez, dama reale dei Re Cattolici, nella Cattedrale di Toledo. Uno scritto del 1502 nella Hougthon Library dell'Università di Harvard

Autori

DOI:

https://doi.org/10.59530/ANTHANN.2023.70.7

Parole chiave:

Teresa Enríquez, Confraternita eucaristica, Toledo, San Lorenzo in Damaso, devozione eucaristica, Eucaristia, Roma, Harvard

Abstract

Il documento qui presentato contiene la testimonianza di una delle più antiche confraternite eucaristiche della storia moderna della Chiesa. Attualmente si trova presso la Biblioteca Hougthon dell'Università di Harvard, da dove proviene da Toledo. Fu commissionato da Doña Teresa Enríquez –Signora di Torrijos−, nel 1502, per la Cappella di San Pietro nella Cattedrale Primate di Santa Maria di Toledo in Spagna. L'importanza del documento sta nel fatto che divenne il modello per la Compagnia o Confraternita del SS. Sacramento e delle cinque piaghe della Basilica di San Lorenzo in Damaso a Roma nel 1506. Da questa arciconfraternita romana e da quella che lo stesso Enriquez fondò a Torrijos, sempre nel 1508, il culto eucaristico si è diffuso in tutta la cristianità fino ai giorni nostri.

Riferimenti bibliografici

Anónimo. Este tratado es de la missa llámase Memoria de nuestra redemption. Valladolid: Pedro Giraldi y Miguel de Planes, 12 VI 1997 [Biblioteca Nacional de España (=BNE), Inc/2713].

Bayle, Constantino, S. J. La Loca del Sacramento Dª Teresa Enriqvez. Madrid: Administración de Razón y fe, 1922.

Beringer, Franz. Les Indulgences. Leur nature et leur usage II. Paris: Lethielleux, éditeur, 1893.

Castro y Castro, Manuel. Teresa Enríquez, la “Loca del Sacramento” y Gutierre de Cárdenas. Toledo: Diputación Provincial de Toledo, 1992.

Congregatio de Causis Sanctorum, P. N. 2395, Toletana. Beatificationis et canonizationis sevae Dei Teresiae Enriquez, chistefidelis laicae et matrisfamilias (1456-1529). Positio super vita, virtutibus et fama sanctitatis. Roma: Res srl, 2018.

Cummins, Tom. «144. Institucion de la regla y hermandad dela Cofadria del Sanctissimo Sacramento», en Beyond Words: illuminated Manuscripts in Boston Collections, editado por Jeffrey F. Hamburger, William P. Stoneman, Anne-Marie Eze, Lisa Fagin Davis y Nancy Netzer, 181-182. Boston: McMullen Museum of Art, Boston College, 2016.

De Mendoza, Íñigo. Tratado breve y muy bueno de las ceremonias de la missa con sus contemplaciones. Sevilla: Juan Pegnitzer, Magno Herbst y Tomás Glockner, 7 VI 1499 [BNE, Inc/518(2)].

De Talavera, Hernando. Breve y muy provechosa doctrina de lo que deve saber todo christiano. Granada: Meinardo Ungut y Juan Pegnizer, c. 1496 [Real Biblioteca del Monasterio del Escorial, sig. 30-V-29].

De Talavera, Hernando. ¿Cómo se ha de comulgar?. Editado por Jesús R. Folgado García. Granada: Nuevo Inicio, 2019.

Docampo, Javier. «La iluminación de manuscritos durante el reinado de Isabel la Católica: Nuevas consideraciones», en La miniatura y el grabado de la Baja Edad Media en los archivos españoles, coordinado por María del Carmen Lacarra Ducay, 238, nota 31. Zaragoza: Institución Fernando el Católico, 2012.

Enríquez, Teresa. Testamento hológrafo de doña Teresa Enríquez, otorgado en la villa de Torrijos ante el escribano y notario don Diego Pérez de Lequeitio, Torrijos, 30 de marzo de 1528, Archivo de los Duques de Maqueda, Barcelona, editado por Fernández, Amaya. Teresa Enríquez. La loca del sacramento. Madrid: BAC, 2001.

Este devoto libro se llama carro de las donas, trata la vida y muerte del hombre christiano tiene cinco libros de grandes y sanctas doctrinas. Valladolid: Juan de Villaquirán, 1542.

Fernández, Amaya. Teresa Enríquez. La loca del sacramento. Madrid: BAC, 2001.

Fernández de Córdova Miralles, Álvaro. «Imagen de los Reyes Católicos en la Roma pontificia». En la España Medieval 28 (2005): 259-354.

Folgado García, Jesús R. Memoria de nuestra redención. Tratado sobre la misa. Barcelona: Centre de Pastoral Litúrgica de Barcelona, 2016.

Folgado García, Jesús R. Tratado de lo que significan las ceremonias de la misa. La oración litúrgica en fray Hernando de Talavera. Barcelona: Centre de Pastoral Litúrgica de Barcelona, 2017.

Folgado García, Jesús R. «Nominatissima urbs Granate: The Cultural Clash between Islam and Christianity after the Capitulation of the Nasrid Kingdom and Its Repercussions on the Arts». Religions 14 (2013): 873.

Libro de Camarlengo de la Iglesia de los Años de 1502, 1503, 1505 y 1506, Roma, Archivo de la Obra Pía, MS 496.

Libro delli Decreti overo Constitutioni de la Venerabili arcicompagnia del Sacratissimo Corpo di Nostro Signore, fondata nella Chiesa di Sonto Lorenzo in Damaso. Roma, 1541.

Marchena Hidalgo, Rosario. «Miniaturas sevillanas y museos de Estados Unidos». Laboratorio de Arte 32 (2020): 21-42.

Méndez, Francisco, OSA. Typographia española o Historia dela introducción, propagación y progresos del arte de la imprenta española. A la que antecede una Noticia general sobre la Imprenta de la Europa, y de la China: adornado todo con Notas instructivas y curiosas I. Madrid: Viuda de Joachín Ibarra, 1796.

Paulo III, Dominus noster Jesus Christus, 30 de noviembre de 1539 en Sumario de las Gracias e Indulgencias, Favores y Privilegios que liberal ofrece a todas las Cofradías del Santísimo Sacramento, canónicamente establecidas, la Cofradía del Santísimo Sacramento establecida con el título de Minerva, en la parroquial capilla de San Pedro, sita en esta Primada Iglesia. Sácase a luz por Don Josef Pedro Laguna, Cura propio de dicha Parroquial. Madrid: Manuel Martín, 1729.

Pereda, Felipe. Las imágenes de la discordia. Política y poética en la imagen sagrada en la España del 400. Madrid: Marcial Pons, 2007.

Pérez de Moya, Juan. Varia historia de sanctas e illustres mugeres en todo género de virtudes. Madrid: Francisco Sánchez, 1583.

Poós, Ádam. San Lorenzo in Damaso a Roma. Roma: GBE, 2015.

Silleras-Fernández, Núria. «Mystical traditions are political. The life and afterlife of Teresa Enríquez». English Language Notes 56 (2018): 223-229.

Vagero, Andrés. «Viaje por España del magnífico Micer Andrés Navagero, Embajador del Venecia al Emperador Carlos V», en Viajes por España de Jorge de Einghen, del Baron Leon de Rosmithal de Blatna, de Francisco Guicciardini y de Andrés Navajero, editado por Antonio María Fabie, 233-352. Madrid: Librería de los bibliófilos, 1879.

Wieck, S. Late medieval and renaissance illuminated manuscripts 1350-1525 in the Hougton Library, Cambrigde: The department of printing and graphic arts Harvard College Library, 1983, 100-101.

Yarza, Joaquín. «Los Reyes Católicos y la miniatura», en Las artes en Aragón durante el reinado de Fernando el Católico (1479-1516), coordinado por María del Carmen Lacarra Ducay, 63-98. Zaragoza: Institución Fernando el Católico, 1993.

Pubblicato

08-12-2023

Come citare

Folgado García, Jesús R. 2023. «L` Institución De La Regla Y Hermandad Del Sanctissimo Sacramento Da Parte Di Teresa Enríquez, Dama Reale Dei Re Cattolici, Nella Cattedrale Di Toledo. Uno Scritto Del 1502 Nella Hougthon Library dell’Università Di Harvard». Anthologica Annua, n. 70 (dicembre):205-53. https://doi.org/10.59530/ANTHANN.2023.70.7.

Fascicolo

Sezione

Artículos